Fatih Caminin Minaresindeki “Güneş Saatinin” sırrı nedir?

Ali Kuşcu’nun Fatih Sultan Mehmet’e nazik cevabı  

 Hazırlayan: Fahri Sarrafoğlu

Astronom ve kelâm âlimi olan Ali Kuşçu, Tebriz’de Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan kendisine büyük saygı gösterdi ve Osmanlı Devleti ile barış görüşmelerinde yardımını istedi. Uzun Hasan elçi olarak Ali Kuşçu’yu Fatih Sultan Mehmet’e göndererek güya zaman kazanacak ve Osmanlı’yı geri çekmeye razı edecekti. Bu görüşmeye de zamanın en büyük bilginini gönderdi.

matematikle-ucuran-astronot-ali-kuscu-1400-1474

FATİH’İN DAVETİNİ NAZİKCE REDDEDİYOR

Fatih Sultan Mehmet’e elçi olarak gelen Ali Kuşçu, Uzun Hasan’ın vermiş olduğu elçilik görevini yaptıktan sonra Fatih Sultan Mehmet ona kendisini İstanbul’a davet ettiğini ve burada kalarak Ayasofya Medreselerinde hocalık yapmasını istedi. Ünlü âlim Ali Kuşçu ise Fatih Sultan Mehmet’e verdiği nazik cevapta, kendisinin şu anda elçilik görevi olduğunu bu görevi sırasında böyle bir cevaba evet demenin doğru olmayacağını söyledi. Müsaade edilirse önce elçilik görevini yerine getirmesi gerektiğini söyledi. Bu cevaptan oldukça memnun olan Fatih, Ali Kuşçu’ya olan hayranlığı daha da arttı.

TÖRENLE KARŞILANDI

  1. Mehmed’in davetiyle tekrar İstanbul’a gelen Ali Kuşçu Osmanlı – Akkoyunlu sınırında Fatih Sultan Mehmed’in emriyle büyük bir törenle karşılandı. Ali Kuşçu, İstanbul’da yine Fatih tarafından kabul edilerek Ayasofya medresesine müderris oldu. 16 Aralık 1474 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Ali Kuşcu’nun torunu Ebusuud Efendi olup 24 yıl 3 Padişah’a Şeyhülislamlık yapmıştır.

NEDEN KUŞÇU LAKAPI?

Ali Kuşcu 15. yüzyılda matematik ve astronomi konusunda ileri gelen bir bilim adamıdır. Ali Kuşcu Timurun torunu olan Uluğbey’in doğancıbaşıdır. Bu sebebden Ali’nin Kuşcu lakabı buradan gelmekte ve Ali KUŞCU olarak tamamlanmaktadır. Ali kuşcu’nun doğduğu ve büyüdüğü yer olan Semerkanttır ve aynı zamanda Ali Kuşcu burada yetişmiştir. Ali Kuşcu Kadızade Rumi ve Gıyasüddin Cemşid El Kaşi gibi o zamanın önde gelen matematik ve astronomi bilginlerinden dersler almıştır. Tarihte anlatılana göre Uluğbeyden habersiz olarak Kirmana gitmiş burada bir risale yazmıştır. Ali Kuşcu dönüşte yazdığı risaleyi Uluğbeye hediye etmiş ve Uluğbey risaleyi okuyunca Ali Kuşcuyu çok takdir etmiş ve affetmiştir. Zira Uluğbey’den habersiz bir yere gitmenin cezası ölümdü.

5

GÜNEŞ SAATLERİNİN KURUCUSU

Ali Kuşçu, burada Fatih Külliyesi’nin programlarını hazırlamış, astronomi ve matematik dersleri vermiştir. Ayrıca İstanbul’un enlem ve boylamını ölçmüş ve çeşitli Güneş saatleri de yapmıştır. Ali Kuşçu’ nun medreselerde matematik derslerinin okutulmasında önemli rolü olmuştur. Verdiği dersler olağanüstü rağbet görmüş ve önemli bilim adamları tarafında da izlenmiştir. Ali Kuşçu’nun astronomi ve matematik alanında yazmış olduğu iki önemli eseri vardır. Bunlardan birisi, Otlukbeli Savaşı sırasında bitirilip zaferden sonra Fatih’e sunulduğu için “Fethiye” adı verilen astronomi kitabıdır. Eser üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde gezegenlerin küreleri ele alınmakta ve gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmektedir. İkinci bölüm Yer’in şekli ve yedi iklim üzerinedir. Son bölümde ise Ali Kuşçu, Yer’e ilişkin ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıklarını vermektedir.

Döneminde hayli etkin olmuş olan bu astronomi eseri küçük bir elkitabı niteliğindedir ve yeni bulgular ortaya koymaktan çok, medreselerde astronomi öğretimi için yazılmıştır. Ali Kuşçu’nun diğer önemli eseri ise, Fatih’in adına atfen Muhammediye adını verdiği matematik kitabıdır.

Yorum yapın