Osmanlı döneminde kadınlar için ayrı bir üniversite vardı.
Osmanlı döneminde sadece erkeklerin gideceği okullar ve üniversiteler mi vardı? Hayır, elbette hanımların girişimleri ve o dönemdeki matbuatın yani medyanın da desteği ile hanımlar için ilk üniversite açıldı. Nerede mi?
Hazırlayan: Fahri Sarrafoğlu
Osmanlı İmparatorluğu’nda kadınların lise sonrası gidebilecekleri tek öğretim kurumu, Darülmuallimat, yani İstanbul, Çapa’daki Kız Öğretmen Okulu’ydu. Üniversiteler sadece erkeklere açık olduğundan, kadınların gidebilecekleri herhangi bir yükseköğretim kurumu yoktu. Uzun süren mücadele ve kamuoyunun da desteği ile İstanbul’da hanımların okuyabileceği ilk üniversite açıldı. 1914 yılının başında Darülfünun’da kadınlara yönelik konferanslar düzenlenmiş, ardından 12 Eylül 1914’te, bugün yerinde İstanbul Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültelerinin bulunduğu Zeynep Hanım Konağında kadınlar için bir üniversite, yani İnas Darülfünunu açılmıştır.
İnâs Darülfünunu, Osmanlı Devleti’nde kadınların yükseköğrenim görebilmesi için 1914-1915 ders yılında İstanbul’da kurulmuş 3 yıllık bir yükseköğrenim (Mekteb-i Âli) kurumudur.
Okulda, kız liseleri ve öğretmen okulları için öğretmen yetiştirilmiş ve mezunları çeşitli liselerde zorunlu hizmet yapmışlardır. İnas Darülfünunu, erkeklerin öğrenim gördüğü “Zükur Darülfünunu” ile 1918-1919 ders yılında birleşti. Bu fiili birleşmeye kadar İnas Darülfünunu’nda 129 öğrenci eğitim gördü ve 53 kadın mezun oldu. Okul, 1921 yılında resmen kapandı.
ÖZEL DERSHANELER BİLE AÇILMIŞTI
İnas Darülfünunu’nun ilk öğrencileri, Darülmuallimat ve Kız İdadîsi (kız orta okulu) mezunlarından ve İnas Darülfünunu’nun giriş sınavını kazanan kadınlardan oluşuyordu. İnas Darülfünunu’nun sınavlarına kadınları hazırlamak için özel dershaneler bile açılmıştı. Artık kadınlar, herbiri 3 yıl süreli Edebiyat, Matematik (Riyaziyat) ve Tabii Bilimler bölümleri (Tabiiyat) ile sınırlı olsa da yüksek eğitim görebileceklerdi. O dönemde yayınlanan Kadınlar Dünyası dergisi bir yandan bu başarısını kutlarken, bir yandan da kadınların yüksek eğitimine getirilen sınırlamayı eleştirirerek derhal tıp ve hukuk fakültesi şubelerinin de kadınlar için açılmasını talep eden makaleler yayımlamaya başladı.
İnas Darülfünunu’nunun eğitime başlamasının hemen ardından ise, İnas Sanayi-i Nefise Mektebi, yani kadınlar için güzel sanatlar okulu da 1 Kasım 1914’te İstanbul Üniversitesi ana binasında açılmıştır.
Kızlara yönelik ilk dersler, İstanbul Darülfünunu’nun bulunduğu Zeynep Hanım Konağı’ndaki Konferas Salonu’nda 25 Kânûnı sâni 1329 (7 Şubat 1914) tarihinde verilmişti. Bu derslerde kadın haklarının öğretilmesi, ev bilgileri, tabiat, sağlık, tarih, pedagoji gibi konular işlenmekteydi.
VE KAPANIYOR….
İlk mezunlarını 1917 yılında veren İnas Darülfünunu öğrencileri kendilerine verilen öğretimin erkeklerden daha yetersiz olduğu görüşünden hareketle ikili öğretime son verilmesini Maarif Nezareti’nden taleb etmişlerdi. 1919 yılında bu istekleri kabul edilmiş, ancak tepkiler dolayısıyla uygulamada bazı gecikmeler yaşanmıştı.
Bununla birlikte uygulamada bir mahzur olmadığı Darülfünun yönetimi ve bizzat Osmanlı Hükümeti tarafından tesbit edilerek, geri adım atılmamıştı. 1919 yılında fiilen karma öğretime geçilmişti. İstanbul Darülfünunu divanı yani senatosu da 16 Eylül 1921 tarihli kararı ile hukukî olarak bu birleşmeyi tasdik etmişti. Böyleci İnas Darülfünunu tarihe karışırken Türkiye’de karma eğitimöğretim için de ilk adam atılmış olmaktaydı
Kaynak: http://www.istanbulkadinmuzesi.org
Ali Arslan & Özlem Akpınar/http://www.journals.istanbul.edu.tr/