Has Oda’daki 40. Kişi Kim?
Hazırlayan: Fahri Sarrafoğlu
Topkapı Sarayı’nda kutsal emanetlerin bulunduğu Hırka-i Saadet odasında aslında 40 kişi olması gerekirken neden 39 kişi kalıyor? Bu bir kişi kim? İşte okuyunca sizde şaşıracaksınız aslında bu 40.kişi bir öğrenci ya da bir saray görevlisi değil bakın kimmiş?
HAS ODA’DA MESCİT VE HAVUZ
Cennet mekân Yavuz Sultan Selim Han kutsal emanetleri Topkapı Sarayı’na getirince bizzat bu iş için özel göreviler tahsis etti. Önce Has Oda’nın girişine bir havuz yaptırdı ki bu havuz tozların girmemesi, gelen-giden ziyaretçilerin getirdiği tozların eşyalara ulaşmaması için özellikle yapılmıştır. İkinci olarak bizzat kendi emriyle yaptırdığı ise mescittir… Has Oda’ya girerken hemen karşımızda bir yükselti ile karşılaşırız. Yerde ise kahverengi bir taş vardır. İşte o taş kıbleyi gösterir. Burada da tam 39 kişi kalır. Peki, bu kalan kişiler sıradan kişiler miydi? Hayır elbette. Bunlar Enderun’da son merhaleye gelmiş olan artık mezun olacak olan en akıllı, en ahlaklı ve en takvalı kişilerdi. Burada ki hizmetleri saraydaki en son görevleriydi. Bu hizmetten sonra buradaki Enderun öğrencileri mutlaka üst düzey devlet idaresine geçerlerdi. Onun için Has Oda’daki görevleri çok önemliydi. Zira bu 39 kişinin başında 40. kişi vardı ki devamlı onlarla birlikteydi.
EN İYİ KURAN OKUYAN KİŞİLERDİ
Padişah Yavuz Sultan Selim Han’la birlikte başlayan Has Oda geleneği sonraki Padişahlar tarafından da aynen sürdürülmüştür. Has Oda’dakiler Enderun’un en yüksek, en son ve en seçkin kademesidir. Defalarca testlerden geçerler, bundan sonra da bizzat padişaha takdim edilirlerdi. Genç olmalarına rağmen büyük bir mevkiye sahip olurlardı. Burada bulunanlara devrin en iyi eğitim-öğretimi verilirdi. Buradaki eğitimin ana hedefi öğrencileri idarecilik yönünden yetiştirmekti. Bu odanın mevcudu 39 kişiydi. Amirlerine “has odabaşı” denirdi. Has Oda’da kalanlar Hırka-i Saadet odasını temizlemek, mukaddes emanetleri muhafaza etmek, kandil gecelerinde öd ağacı yakmak ve gül suyu dökmek gibi sorumlulukları da vardı. Hünkâr müezzini, sır kâtibi, sarıkçıbaşı, başçavuş gibi padişahın hususi hizmetinde bulunanlar da genellikle bu odadan seçilirdi.
BAKIN 40.KİŞİ KİMMİŞ?
39 Enderunlu öğrencinin yanında kalan 40. kişi ise Padişah’ın bizzat kendisidir. Yani 40. kişi padişahtır. Tahta oturan Padişah kimse aynı zamanda Has Oda’ya hizmet eden 40.kişi unvanını da alıyordu. Böylece bizzat Padişah’ın tahtı terbiyesinde bu 39 kişi ayrıca özel olarak da yetiştiriyordu. Bu Has Oda’nın bir başka özelliği ise Padişahların şehzadeleri ile özel olarak görüştüğü tek yer olma özelliğidir. 39 Enderunlu öğrencinin bir başka özelliği ise Kuran-ı Kerim’i İstanbul Ağzı ile çok iyi okuyabilen kişilerden seçilmesiydi. Öyle ya kaldıkları yer çok özel bir yerdi ve bu 39 kişi de çok özel olacaktı.
