Hiçbir İslam ülkesinde olmayan güzel bir gelenek
“Teravih sonrası mahya gezme “
Fahri Sarrafoğlu/İstanbul Seyyahı
İstanbul’da bulunan tüm Selatin yani Padişahlar tarafından yapılan camilerde Osmanlı’dan tevarüs mahya geleneği vardır… İlk kandil Kocamustafapaşa’da Sümbül Efendi Camisin’de yakıldığı çeşitli kaynaklarda belirtilmiştir. Mahya ilk defa 1600’lü yıllarda 1.Ahmet döneminde kullanıldığı söylenir.Hiç bir islam ülkesinde yoktur.Bizde ise İstanbul’a ait bir gelenektir.Teravihten sonra İstanbul ahalisi Şehzadebaşı, Fatih Camii, Mihrimah Sultan Camii, Sultan Ahmet Camii ve Beyazıt Camii’nin mahyalarını görmeye giderlerdi…Bu mahyalar bazen her gün değişirdi. Dolayısıyla, teravih sonrası camiden çıkan cemaat hemen o günün mahyalarını görmeye giderdi. Bazı camilerde bu değişiklik sık değiştirilmez 10 veya 15 günlük süreler içerisinde değişirdi. Rivayete göre mahyanın çıkışı şu olaya dayanır: Fatih Camii müezzinlerinden Hattan Hafız Ahmet Kevefi, iki minare arasında ortası yazılı çok sanatkarene bir çevre işler ve Padişah Sultan 1. Ahmet’e hediye eder. Padişah’ın hoşuna gitmesi üzerine dini kaidelere uygun olmak şartı ile iki minare arasında bu şekilde mahyaların çekilmesi uygulaması başlar.
ÖNCE YAZI YAZILIR SONRA RESİM YAPILIRDI
Ramazanın ilk 15 günü mahyalara yazı yazılır, son 15 gün ise resimler yapılırdı. Bu yenilik ilk defa 1617 yılının Ramazanında yeni tamamlanan Sultan Ahmet Camii’nde uygulanmıştır. 1723 yılında ise bütün camilerde mahya uygulanması fermanı çıktığında Eyüp camiinin minaresinin boyunun kısa olması yüzünden buraya iki şerefeli iki yeni minare yaptırılmıştır. 1724 yılında Sultan 3. Ahmet‘in fermanı ile ilk defa mahyacılık için eğitim başlatılmıştır. Mahyacılığı ıslah eden, Süleymaniyenin minareleri arasında üç halat çekerek ilk defa uygulamaya koyduğu gezici mahya ile bu geleneğin sürmesine sebep olan Abdüllatif Efendi’dir. İlk günler genellikle “Hoş Geldin Ya Şehr-i Ramazan” şeklinde bir mahya konulurdu. Ayrıca Fetih Suresinin ilk ayetleri de yazılırdı. Balkan savaşları döneminde “Hilal-i Ahmeri Unutma” ve “Vatanı Sevmek İmandandır” yazıları asılmıştı. Ramazan bittiğinde ise “El- Firak” ve “Elveda” yazıları asılırdı.
MAHYA HAZIRLAMAK USTALIK İSTER
Mahya yapmak hiçte kolay değildir.Mahya ustaları nadir yetişir ve oldukça meşakatlidir.Kimi yerde mahyalar yazı olarak kimi yerde resim işlenirdi.İşlenen resimler : Kız kulesi,galata kulesi,İstanbul’un çeşitli yerleri yapılırdı.Teravih’den sonra mahyalar yakılırdı.Bir camide yanan mahyaları görenler diğer camiye giderlerdi.Ramazan’da cami gezmek geleneği bu yıllara dayanır.İlginç olan bir yanı ise her gece farlı yazılar ve resimler mahyalara işlenirdi.Halk her gece merak içinde camilere giderdi.
CAMİ ZİYARETLERİ
Ramazan’da gerek gündüz gerekse teravih namazı için farklı camilerde namaz kılınmaya özen gösterilirdi. Özellikle Hırka-ı Şerif Camii mutlaka ziyaret edilirdi. Zira Resullah Efendimizin Mübarek Hırkası ilk günden itibaren Ramazan’ın son gününe kadar ziyarete açılırdı. Halen yine Ramazan’ın ilk gününden itibaren Hırka-i Şerif ziyareti yapılmaktadır. Öte yandan Efendimizin ayak izinin bulunduğu I. Abdülhamid Han türbesi de ziyaretgahlar arasındaydı. Eminönü Vakıf Han karşısında bulunan bu türbe içerisinde Efendimiz (S.A.V) kademi şerifi bulunmaktadır.
Cami ziyaret sırası
Yine Cami ziyaretleri sırasıyla Edirnekapı’dan başlar, Yavuz Sultan Camii, Fatih Camii, Şehzade Başı, Süleymaniye, Beyazıt, Nuri Osmaniye, Sultanahmet ve Akbıyık Mescidi ile sona ererdi … İstanbul’un fethinin ardından yapılan ilk camilerden olan Akbıyık Mescidi aynı zamanda şehrin Avrupa yakasındaki camiler içinde kıbleye en yakın olduğu için ‘imamü–l mesacid’ veya ‘evvel–i Kıble’ adı ile anılırdı.
CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA MAHYA
Cumhuriyet devrinde ise mahyalar devletin mesajlarının halka iletildiği –daha doğru bir ifadeyle dayatıldığı- bir pano gibi kullanıldı zaman zaman… Liderlerin adları minareler arasına yazıldı, Sultanahmet Camii’nin minareleri arasına ‘Para biriktir’ mahyası, Fatih Camii minarelerine ‘Cumhuriyetin 30. yıl kutlu olsun’, Edirne Selimiye Camii’ne ‘Atatürk’ ve ‘Var ol İnönü’ mahyaları asıldı.
