Kıbrıs’ta vakıflarımız vardı bizim!
‘Unutulan Vakıf Mirasımız Kıbrıs’ belgeselinin yönetmeni Halit Sarayoğlu ile konuştuk.
Kuzey Haber Ajansı büyük hizmete imza atarak unutulan vakıf geleneğini ortaya çıkarıyor. 20 Temmuz’da TRT’de gösterilecek belgeselde Kıbrıs’taki vakıf eserleri ile ilgili bilmediğimiz birçok şeyi öğreneceğiz. Biz de belgeselin yönetmeni Halit Sarayoğlu ile belgesel hakkında konuştuk.
Sayın Sarayoğlu, öncelikle sizi tanıyabilir miyiz, kısaca?
1958 yılında İstanbul-Fatih’te doğdum. Vefa Lisesi’ni bitirdikten sonra 1983 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sinema Televizyon Bölümü’nden mezun oldum. 30 yıla yakın süredir televizyon sektörü içinde kameraman, görüntü yönetmeni, orta düzey yönetici ve yönetmen olarak görev yapmaktayım. Evli ve iki çocuk babasıyım.
Yönetmenliğini yaptığınız “Unutulan Vakıf Mirasımız Kıbrıs” belgeseli ile ilgili bilgi alabilir miyiz?
Bugün, Türkiye dışında kalan Osmanlı coğrafyasına bir göz attığımızda, yağmalanan bir tarih dışında, unutulan bir gelenek de gözümüze çarpar: Vakıflar. Anadolu, Ortadoğu, Kafkaslar ve Balkanlar’a hayat veren vakıf geleneği, İslam felsefesini evrensel bir değer olarak geleceğe taşıyan en önemli unsurlardan biri olagelmiştir. Kaynağını Yüce Peygamberimiz (sav)’den alan vakıf geleneği, 1571’de Kıbrıs’ın Osmanlı Devleti tarafından fethedilmesiyle, bu yeşil adaya da hayat vermeye başladı. Bugün Kıbrıs’ın her yerinde izlerini gördüğümüz bu vakıflar ne yazık ki gözümüzün önünde yağmalanmaya devam ediyor. “Unutulmuş Vakıf Mirasımız: Kıbrıs” belgeseli bu yağmaya dikkat çekmek ve çözüm önermek için yola çıktı. Türkiye olarak Kıbrıs vakıfları konusunda çözüm üretebilirsek, Ortadoğu, Kafkaslar ve Balkanlar’da da çözüme yaklaşabiliriz diye düşünüyorum.
Kaç yıllık bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıktı bu belgesel?
Yaklaşık 40 kişilik bir ekiple bir yıl süren araştırma, hazırlık, çekim ve çekim sonrası aşamaları sonucunda yayına hazır hale geldi. 6 bölümden oluşan belgesel, Kuzey Haber Ajans adına Erhan Erken tarafından projelendirildi ve gerçekleştirildi. Yedirenk Film Yapım ise teknik yapımı üstlendi. Belgeselde Muzaffer Şenel, Dr. Sema Sezer, İslam Gemici, Akif Emre ve Kemal Çiftçi danışman olarak görev aldılar. Belgesel Kıbrıs Barış Harekâtı’nın yıldönümünde (20 Temmuz’da) TRT’de yayına girecek.
Bütün bu çalışmalar sırasında başta yapımcılar; Erhan Erken (Kuzey Haber Ajansı) ve İsrafil Kuralay, Bilal Arıoğlu ve Kemal Çiftçi (Yedirenk) olmak üzere emeği geçen herkese teşekkür ederim.
Belgeselin içeriği hakkında da bize bilgi verebilir misiniz?
“Unutulan Vakıf Mirasımız Kıbrıs” belgeselinin 1. bölümünde Kıbrıs’ın fethi ve ilk vakıfları ele aldık. 2. bölümde Kıbrıs vakıfları ve Sultan Emlak‘ı, 3. ve 4. bölümde İngiltere idaresinde vakıfları, 5. bölümdegüncel mülkiyet sorunlarını veMaraş’ı, son bölüm olan 6. bölümde ise Kıbrıs vakıflarının geleceğini ele aldık.
Belgeselde sanırım çok sayıda röportaj var, bunlardan da kısaca bahsedebilir misiniz? İlginç isimler var mı? Kimlerle yapıldı bu röportajlar?
“Unutulmuş Vakıf Mirasımız: Kıbrıs” belgeselinde röportajlar çok önemliydi. Gerçekleri belgelere ve yaşayan uzmanların anlatımları üzerine inşa etmek istedik. Başta KKTC I. Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş olmak üzere, KKTC Dışişleri Bakanı Hüseyin Özgürgün, eski Dışişleri Bakanları Kenan Atakol ve Taner Etkin, Kıbrıs Vakıflar Müdürü M. Kemal Kaymakamzade, hukukçular Ergin Ulunay, Taner Erginel, Zaim Necatigil ve Prof. Dr. Selami Kuran gibi çok değerli isimlerle röportaj yapıldı. Ayrıca çok değerli vakıf uzmanları, tarihçiler, gazeteci ve yazarların da görüşlerine yer verdik.
Vakıf mallarının mevcut durumu hakkında ilginç bilgilere ulaştınız sanırım. Bizimle paylaşmanız mümkünse eğer, kısaca paylaşabilirseniz sevinirim.
1974 yılına kadar vakıf varlıklarının önemi pek anlaşılamadı. Kıbrıs’ta var olma mücadelesi veren Kıbrıslı Türkler 1974 yılında Kıbrıs Barış Harekâtı ile rahat nefes almaya ve ne olup bittiğini anlamaya başladı. Türkiye’nin askerî planları içinde yer almadığı halde, sonradan Kuzey Kıbrıs toprakları içine dâhil edilen iskâna kapalı Maraş bölgesinde terk edilmiş bir evin bodrum katında bulunan belgeler, Kıbrıs vakıfları için bir ışık oldu. Bu belgeler olmasaydı Kıbrıs vakıf varlıkları konusunda bugün bu kadar emin olamazdık. Bugün bildiğimiz gerçekler, her zaman olduğundan daha fazla Türkiye ve Kıbrıslı Türklerin önünü açabilir. Bunun için uzman kadrolara ve kararlı bir siyasî iradeye ihtiyaç var. Her fırsatta birey haklarından dem vuran insanlık, Kıbrıslı Türklerin hakları için neden bu kadar sessiz kalmaktadır? Kimseden izin almadan sahipli bir mülk üzerine (Larnaka) koca bir havaalanı inşa edenler için bir yaptırım yok mudur? Ada üzerinde Padişah’ın şahsî mülküne (Ağratur) askerî üs yapıp dünyayı dinleyenler hiç utanmaz mı? Bir milyona yakın Kıbrıs Türkü’nün adadan ayrılmasına sebep olanlar bugün rahat uyku uyuyabiliyorlar mı? Bu belgeselde bu soruların cevaplarını aramaya çalıştık.
‘Bu alanda yapılmış ilk belgesel olma özelliğine sahip, geleceğe kaynaklık ve arşivlik özelliği taşıyan bir belgesel çektiniz’ diyebilir miyiz?
“Unutulmuş Vakıf Mirasımız: Kıbrıs” belgeseli, Kıbrıs vakıfları üzerine yapılmış ilk belgesel değil. Daha önce de bu konuda çalışmalar yapılmış. Bu belgeselin özelliği, konunun özüne bu kadar vurgu yapmasından kaynaklanmakta. Ayrıca çekimleri son teknolojik yenilik olan HD sistemle yapılmıştır. Bu sayede özellikle mekân çekimleri görsel bir şölene dönüşmüştür.
Fahri Sarrafoğlu konuştu