İstanbul’un ilk yangın havuzu hangi camide biliyor musunuz?
Hazırlayan: Fahri Sarrafoğlu
Bugün İstanbul’da belki defalarca gidip önünden yüzlerce kez geçtiğimiz ama görmediğimiz bir eser var. İstanbul’u, özellikle de Fatih bölgesini yangınlara karşı koruyan büyük bir havuz… Evet, burası Fatih Camii’nin girişinde bulunan ve İstanbul’da ilk defa yapılan yangın havuzudur. Bu yangın havuzunun bir hikâyesi ve Fatih Camii’nin başka bilinmeyenleri de var…
YANGINA KARŞI TEDBİR
İstanbul’un sık sık yangınlarla gündeme gelmesinden bıkan halk, bu duruma çare bulması için dönemin padişahı 2.Mahmud’a bir dilekçe vererek günlerce süren yangınların söndürülmesi için çalışma yapılmasını ister. Zira İstanbul için yangın, büyük bir afettir. Zelzele, sel gibi tabii afetlerin yanında, İstanbul’u tahrip eden korkunç bir felaket de yangındı. Zaman zaman bu güzel şehri viraneye çeviren bu afet, halkın yalnız servet ve refahını kemirmiyor, aynı zamanda kalbî huzurunu, sükûn ve saadetini de kökünden sarsıyor, zedeliyordu. İstanbul’da hemen hiç kimse, bugün kurduğu yuvanın yarın bir yığın kül ve kömür haline gelmeyeceğinden emin değildi.
İLKLERİN CAMİSİNE İLK YANGIN HAVUZU YAPILIYOR
Yangın havuzu Foto Mustafa Cambaz arşivinden
Padişah 2.Mahmud bunun üzerine hemen İstanbul Şehr-Emini’ne ferman ederek tiz İstanbul’un değişik yerlerine “yangın havuzları” yapılmasını irade buyurdu. İlk yangın havuzu ilklerin camisi olarak da bilinen Fatih Camii’ne yapıldı. Bilindiği gibi Fatih Camii ilk güneş saatinin olduğu, camidir. Yine İstanbul’da padişah tarafından yaptırılan ilk cami (Selâtin Cami), Yeditepe üzerine yapılan ilk cami, yangın havuzlu ilk cami ve İstanbul’un ilk üniversitesine ev sahipliği yapan cami olma gibi özelliklere sahiptir. Ayrıca dışarıdaki cemaate imamın sesini aktarmak için müezzinlerin çıktığı “mükebbire”ler de iki tane olmak üzere ilk bu camide yapılmıştır. Fatih Camii’nin avlusunun cümle kapısındaki yangın havuzu 1825’te Sultan 2.Mahmud tarafından yaptırılarak üzerine de Sultan Mahmud’un tuğrası konulmuştur.
YANGINA İLK MÜDAHALE BURADAN
Osmanlıda “Harik” havuz demekti… Havuz’un suyu devamlı dolu tutulurdu. Etrafında hortumlarla yangına ilk müdahale buradan yapılırdı. Böylece yangının büyümesi hem engellenmiş olur hem de açık havuz olduğu için etrafında devamlı martılar, güvercinler bulunur böylece devamlı halkın da dikkatini çekerdi. Yangın havuzlarının 24 saat nöbetçisi olur, nöbetler çok sıkı denetlenirdi. Yangın havuzunun gece mutlaka yanması gereken feneri vardı. Fener diğer fenerlerden daha farklı ve büyüktü.